ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΚΟΥΤΑ*
Το μεταναστευτικό και η συνολικότερη υποβάθμιση του κέντρου της Αθήνας προβάλλονται στην προεκλογική ατζέντα από την κυβέρνηση συνεπικουρούμενη και από τον κ. Καμίνη. Ο λόγος είναι προφανής. Επιχειρούν να μεταθέσουν την προεκλογική συζήτηση χρησιμοποιώντας το αποτέλεσμα της πολιτικής που εφαρμόζουν και παράγει διαρκώς νέα φτώχεια για να αναπαράγουν τον φόβο, την ανασφάλεια και τον ρατσισμό και να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη από τις αιτίες των προβλημάτων και τους τρόπους που μπορούν πραγματικά να αντιμετωπιστούν.
Με σημαία τους μετανάστες επιδιώκουν να λειτουργήσει ο κοινωνικός αυτοματισμός, να δημιουργηθούν κοινωνικές πολώσεις και πολιτικές συγκρούσεις και να περιορίσουν τα δημοκρατικά και ανθρώπινα δικαιώματα. Το αποτέλεσμα τελικά είναι να ενισχύεται η φασιστική Ακροδεξιά.
Το μεταναστευτικό δεν λύνεται με στρατόπεδα κράτησης και απελάσεις. Λύνεται με πολιτικές πρωτοβουλίες και σχέδιο διαχείρισης που βλέπει πέρα από τα συμπτώματα. Η διέξοδος πρέπει να είναι στηριγμένη στις αρχές της δημοκρατικής, κοινωνικής και ανθρώπινης αντιμετώπισης, όπως ορίζεται από το Διεθνές Δίκαιο και σύμφωνα με τις αποφάσεις του ΟΗΕ, και ταυτόχρονα να αποτελεί πεδίο αντιμετώπισης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η παρουσία μεταναστών στην Αθήνα και η μεγάλη συσσώρευσή τους στο κέντρο έχει να κάνει με την ανάγκη αναζήτηση εργασίας, κοινωνικών υπηρεσιών, ιατρείων, συσσιτίων, κατοικίας ακόμα και σε παλιά εγκαταλελειμμένα σπίτια. Από τη στιγμή που δεν παρέχονται στοιχειώδεις λύσεις, το πρόβλημα θα συνεχίσει να οξύνεται. Από την άλλη οι κάτοικοι που παραμένουν στο κέντρο αντιμετωπίζουν -και δικαίως- τα αποτελέσματα αυτής της εγκατάλειψης. Πάνω σε αυτή την αδιαφορία κτίζονται συντηρητικές πολιτικές, εξυπηρετούνται συμφέροντα, διακινείται μαύρο χρήμα από μαφίες και κυκλώματα ναρκωτικών, καταναγκαστικής πορνείας, λαθρεμπορίου και στεγάζεται διαχρονικά η εγκληματικότητα.
Η Αθήνα βρίσκεται σε πολύπλευρη κρίση εδώ και χρόνια. Δεν έχει να κάνει με τους μετανάστες, αλλά με την νεοφιλελεύθερη πολιτική που ακολουθήθηκε από το ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ. που επέφερε την κατάρρευση, και τη μόνιμη εγκατάλειψη του κέντρου. Η Αθήνα βρίσκεται σε πολεοδομικό, κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό μαρασμό, με ταυτόχρονη συρρίκνωση της δημοκρατίας.
Αναφερόμαστε σε μια πόλη σε εγκατάλειψη κυρίως από το 2004 και μετά. Δημόσιες επενδύσεις για έργα ανάπλασης δεν υπάρχουν. Τα κονδύλια του Δήμου από το 2008 έως το 2011 έχουν μειωθεί 130 εκατ. ευρώ, το δε πρόγραμμα επενδύσεων από 18,8 εκατ. ευρώ το 2008 μειώθηκε στα 1,3 εκατ. ευρώ το 2011. Για τα φαινόμενα της εγκατάλειψης του κέντρου κυρίαρχο στοιχείο είναι η αποδόμησή του ως χώρο κατοικίας. Η πολεοδομική και κοινωνική υποβάθμιση της πόλης συνοδεύεται και από φαινόμενα οικονομικής και κοινωνικής παρακμής, που έχουν αποτέλεσμα η μέχρι τώρα οικονομική και οικολογική κρίση να μετατρέπεται σε κοινωνική και πολιτική.
Η ευρύτερη οικονομική κρίση αναδεικνύει την αποτυχία του μέχρι σήμερα κοινωνικού - οικονομικού και του ειδικότερου “αναπτυξιακού” μοντέλου που συνεχίζει να προωθείται και να αναπαράγεται. Τα Μνημόνια και οι δανειακές συμβάσεις βαθαίνουν και εντείνουν την κρίση στη πόλη. Η ραγδαία αύξηση αστέγων, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η νέα φτώχεια, η ανεργία και η ανασφάλεια, η ρατσιστική βία διαπλέκονται με ευρύτερες παραγωγικές αναδιαρθρώσεις σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από την ανεπάρκεια των κοινωνικών υποδομών και την κακή ποιότητα του δημόσιου χώρου.
Η καθαριότητα, η εγκατάλειψη των πλατειών, η συντήρηση των πάρκων, η ανυπαρξία χώρων άθλησης, η μη εφαρμογή υγειονομικών ελέγχων, η έλλειψη ξενώνων, η έλλειψη κάθε είδους πρόληψης προσέδωσαν μια απαξία στο κέντρο ώστε να καταληφθεί σταδιακά από το οργανωμένο έγκλημα και τη διακίνηση του μαύρου χρήματος.
Η πολιτική του Μνημονίου γεννά ακόμα μεγαλύτερες ανισότητες, ενισχύει τη συγκέντρωση και τη συγκεντροποίηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Μέσω της υποβάθμισης μεγεθύνεται το «real estate» στο κέντρο της Αθήνας. Αυτό που διαφαίνεται είναι να αποκτηθεί το φιλέτο της πόλης από επενδυτές χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Σε ένα τέτοιο σχέδιο εντάσσονται η ανάπλαση Αμαλίας - Πανεπιστημίου - Πατησίων και η πεζοδρόμηση της Αθηνάς. Όλα αυτά προωθούνται και με τον ΣΕΒ ώστε να διαμορφωθεί σταδιακά μια αποστεωμένη οικονομική ζώνη στο κέντρο της πόλης κυρίως υπηρεσιών, τουρισμού και εμπορίου, προς όφελος του επιχειρηματικού κεφαλαίου. Διαμορφώνεται ένα νέο τοπίο στις παραγωγικές και εμπορικές λειτουργίες και την απασχόληση στην Αθήνα.
Εμπορικοί δρόμοι, όπως η Σταδίου, η Αιόλου, η Αθηνάς, όπως και το ευρύτερο εμπορικό κέντρο, νεκρώνονται σταδιακά. Η μειωμένη εμπορική ζήτηση συνοδεύεται από τη μείωση της βιοτεχνικής δραστηριότητας. Παραδοσιακοί βιομηχανικοί κλάδοι, όπως αυτοί του υφάσματος, του δέρματος και των ενδυμάτων, καταστράφηκαν. Αναπτύχθηκε η βιομηχανία της νυκτερινής διασκέδασης με την εγκατάσταση πλήθους κέντρων, που επιβαρύνουν τον αστικό χώρο, αποδυναμώνουν την κλίμακα της γειτονιάς και καταλαμβάνουν, λόγω παρελκόμενων δραστηριοτήτων τους, πολύτιμα τμήματα του δημόσιου χώρου.
Η διατυπωμένη πρόταση της ριζοσπαστικής Αριστεράς ενός αναπτυξιακού προγράμματος σχετικά με το κέντρο της Αθήνας εμπεριέχει την αντιμετώπιση της ανεργίας και την αναδιανομή του πλούτου σε επίπεδο πόλης - περιφέρειας διευρύνοντας τον δημόσιο τομέα και τις υπηρεσίες προς τον πολίτη. Στηρίζει μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δημιουργεί θέσεις εργασίας, αλλά και ενός άλλου τύπου μορφές οικονομίας, όπως την κοινωνική οικονομία, το εναλλακτικό εμπόριο. Δίνει λύσεις στα οξυμμένα κοινωνικά προβλήματα, στον περιορισμό όλων των εκφάνσεων της παραβατικότητας και των αστέγων. Η απάντηση σε όλα αυτά δεν μπορεί να είναι η καταστολή και η υποχρεωτική έξωση τους από το κέντρο. Αυτό που χρειάζεται είναι παρεμβάσεις μικρών και μεγάλων δράσεων από τη δημοτική αρχή σε όλη την Αθήνα αλλά και από την πολιτεία που θα έχουν κοινωνικό χαρακτήρα, θα στηρίζονται σε κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες, που θα χτυπούν τη ρίζα του προβλήματος και τις γενεσιουργές αιτίες και θα δίνουν τη δυνατότητα μιας ισόρροπης ανάπτυξης και των επτά κοινοτήτων της πόλης.
*Ο Παναγιώτης Σκουτας είναι μέλος της ΚΠΕ του ΣΥΝ και της γραμματείας της Ανοιχτής Πόλης
Το μεταναστευτικό και η συνολικότερη υποβάθμιση του κέντρου της Αθήνας προβάλλονται στην προεκλογική ατζέντα από την κυβέρνηση συνεπικουρούμενη και από τον κ. Καμίνη. Ο λόγος είναι προφανής. Επιχειρούν να μεταθέσουν την προεκλογική συζήτηση χρησιμοποιώντας το αποτέλεσμα της πολιτικής που εφαρμόζουν και παράγει διαρκώς νέα φτώχεια για να αναπαράγουν τον φόβο, την ανασφάλεια και τον ρατσισμό και να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη από τις αιτίες των προβλημάτων και τους τρόπους που μπορούν πραγματικά να αντιμετωπιστούν.
Με σημαία τους μετανάστες επιδιώκουν να λειτουργήσει ο κοινωνικός αυτοματισμός, να δημιουργηθούν κοινωνικές πολώσεις και πολιτικές συγκρούσεις και να περιορίσουν τα δημοκρατικά και ανθρώπινα δικαιώματα. Το αποτέλεσμα τελικά είναι να ενισχύεται η φασιστική Ακροδεξιά.
Το μεταναστευτικό δεν λύνεται με στρατόπεδα κράτησης και απελάσεις. Λύνεται με πολιτικές πρωτοβουλίες και σχέδιο διαχείρισης που βλέπει πέρα από τα συμπτώματα. Η διέξοδος πρέπει να είναι στηριγμένη στις αρχές της δημοκρατικής, κοινωνικής και ανθρώπινης αντιμετώπισης, όπως ορίζεται από το Διεθνές Δίκαιο και σύμφωνα με τις αποφάσεις του ΟΗΕ, και ταυτόχρονα να αποτελεί πεδίο αντιμετώπισης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η παρουσία μεταναστών στην Αθήνα και η μεγάλη συσσώρευσή τους στο κέντρο έχει να κάνει με την ανάγκη αναζήτηση εργασίας, κοινωνικών υπηρεσιών, ιατρείων, συσσιτίων, κατοικίας ακόμα και σε παλιά εγκαταλελειμμένα σπίτια. Από τη στιγμή που δεν παρέχονται στοιχειώδεις λύσεις, το πρόβλημα θα συνεχίσει να οξύνεται. Από την άλλη οι κάτοικοι που παραμένουν στο κέντρο αντιμετωπίζουν -και δικαίως- τα αποτελέσματα αυτής της εγκατάλειψης. Πάνω σε αυτή την αδιαφορία κτίζονται συντηρητικές πολιτικές, εξυπηρετούνται συμφέροντα, διακινείται μαύρο χρήμα από μαφίες και κυκλώματα ναρκωτικών, καταναγκαστικής πορνείας, λαθρεμπορίου και στεγάζεται διαχρονικά η εγκληματικότητα.
Η Αθήνα βρίσκεται σε πολύπλευρη κρίση εδώ και χρόνια. Δεν έχει να κάνει με τους μετανάστες, αλλά με την νεοφιλελεύθερη πολιτική που ακολουθήθηκε από το ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ. που επέφερε την κατάρρευση, και τη μόνιμη εγκατάλειψη του κέντρου. Η Αθήνα βρίσκεται σε πολεοδομικό, κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό μαρασμό, με ταυτόχρονη συρρίκνωση της δημοκρατίας.
Αναφερόμαστε σε μια πόλη σε εγκατάλειψη κυρίως από το 2004 και μετά. Δημόσιες επενδύσεις για έργα ανάπλασης δεν υπάρχουν. Τα κονδύλια του Δήμου από το 2008 έως το 2011 έχουν μειωθεί 130 εκατ. ευρώ, το δε πρόγραμμα επενδύσεων από 18,8 εκατ. ευρώ το 2008 μειώθηκε στα 1,3 εκατ. ευρώ το 2011. Για τα φαινόμενα της εγκατάλειψης του κέντρου κυρίαρχο στοιχείο είναι η αποδόμησή του ως χώρο κατοικίας. Η πολεοδομική και κοινωνική υποβάθμιση της πόλης συνοδεύεται και από φαινόμενα οικονομικής και κοινωνικής παρακμής, που έχουν αποτέλεσμα η μέχρι τώρα οικονομική και οικολογική κρίση να μετατρέπεται σε κοινωνική και πολιτική.
Η ευρύτερη οικονομική κρίση αναδεικνύει την αποτυχία του μέχρι σήμερα κοινωνικού - οικονομικού και του ειδικότερου “αναπτυξιακού” μοντέλου που συνεχίζει να προωθείται και να αναπαράγεται. Τα Μνημόνια και οι δανειακές συμβάσεις βαθαίνουν και εντείνουν την κρίση στη πόλη. Η ραγδαία αύξηση αστέγων, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η νέα φτώχεια, η ανεργία και η ανασφάλεια, η ρατσιστική βία διαπλέκονται με ευρύτερες παραγωγικές αναδιαρθρώσεις σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από την ανεπάρκεια των κοινωνικών υποδομών και την κακή ποιότητα του δημόσιου χώρου.
Η καθαριότητα, η εγκατάλειψη των πλατειών, η συντήρηση των πάρκων, η ανυπαρξία χώρων άθλησης, η μη εφαρμογή υγειονομικών ελέγχων, η έλλειψη ξενώνων, η έλλειψη κάθε είδους πρόληψης προσέδωσαν μια απαξία στο κέντρο ώστε να καταληφθεί σταδιακά από το οργανωμένο έγκλημα και τη διακίνηση του μαύρου χρήματος.
Η πολιτική του Μνημονίου γεννά ακόμα μεγαλύτερες ανισότητες, ενισχύει τη συγκέντρωση και τη συγκεντροποίηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Μέσω της υποβάθμισης μεγεθύνεται το «real estate» στο κέντρο της Αθήνας. Αυτό που διαφαίνεται είναι να αποκτηθεί το φιλέτο της πόλης από επενδυτές χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Σε ένα τέτοιο σχέδιο εντάσσονται η ανάπλαση Αμαλίας - Πανεπιστημίου - Πατησίων και η πεζοδρόμηση της Αθηνάς. Όλα αυτά προωθούνται και με τον ΣΕΒ ώστε να διαμορφωθεί σταδιακά μια αποστεωμένη οικονομική ζώνη στο κέντρο της πόλης κυρίως υπηρεσιών, τουρισμού και εμπορίου, προς όφελος του επιχειρηματικού κεφαλαίου. Διαμορφώνεται ένα νέο τοπίο στις παραγωγικές και εμπορικές λειτουργίες και την απασχόληση στην Αθήνα.
Εμπορικοί δρόμοι, όπως η Σταδίου, η Αιόλου, η Αθηνάς, όπως και το ευρύτερο εμπορικό κέντρο, νεκρώνονται σταδιακά. Η μειωμένη εμπορική ζήτηση συνοδεύεται από τη μείωση της βιοτεχνικής δραστηριότητας. Παραδοσιακοί βιομηχανικοί κλάδοι, όπως αυτοί του υφάσματος, του δέρματος και των ενδυμάτων, καταστράφηκαν. Αναπτύχθηκε η βιομηχανία της νυκτερινής διασκέδασης με την εγκατάσταση πλήθους κέντρων, που επιβαρύνουν τον αστικό χώρο, αποδυναμώνουν την κλίμακα της γειτονιάς και καταλαμβάνουν, λόγω παρελκόμενων δραστηριοτήτων τους, πολύτιμα τμήματα του δημόσιου χώρου.
Η διατυπωμένη πρόταση της ριζοσπαστικής Αριστεράς ενός αναπτυξιακού προγράμματος σχετικά με το κέντρο της Αθήνας εμπεριέχει την αντιμετώπιση της ανεργίας και την αναδιανομή του πλούτου σε επίπεδο πόλης - περιφέρειας διευρύνοντας τον δημόσιο τομέα και τις υπηρεσίες προς τον πολίτη. Στηρίζει μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δημιουργεί θέσεις εργασίας, αλλά και ενός άλλου τύπου μορφές οικονομίας, όπως την κοινωνική οικονομία, το εναλλακτικό εμπόριο. Δίνει λύσεις στα οξυμμένα κοινωνικά προβλήματα, στον περιορισμό όλων των εκφάνσεων της παραβατικότητας και των αστέγων. Η απάντηση σε όλα αυτά δεν μπορεί να είναι η καταστολή και η υποχρεωτική έξωση τους από το κέντρο. Αυτό που χρειάζεται είναι παρεμβάσεις μικρών και μεγάλων δράσεων από τη δημοτική αρχή σε όλη την Αθήνα αλλά και από την πολιτεία που θα έχουν κοινωνικό χαρακτήρα, θα στηρίζονται σε κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες, που θα χτυπούν τη ρίζα του προβλήματος και τις γενεσιουργές αιτίες και θα δίνουν τη δυνατότητα μιας ισόρροπης ανάπτυξης και των επτά κοινοτήτων της πόλης.
*Ο Παναγιώτης Σκουτας είναι μέλος της ΚΠΕ του ΣΥΝ και της γραμματείας της Ανοιχτής Πόλης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου