Οι διαδρομές του γερο-τυφλοπόντικα

 

ΑΥΓΗ, 10/08/2011

Τα πρωτόγνωρα για την εποχή κοινωνικά σκιρτήματα ξεκίνησαν φέτος από τις αραβικές χώρες, συνεχίστηκαν με τους "αγανακτισμένους" στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου και από προχθές απλώνονται στους ετερώνυμους πόλους: το Ισραήλ και τη Βρετανία. Σίγουρα δεν είναι ίδιες οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, ούτε τα πολιτισμικά συμφραζόμενα. Αλλού οι κινητοποιήσεις είναι ειρηνικές, στην Αγγλία βίαιες.

Κι όμως κάτι φαίνεται να καθιστά συγγενή αυτά τα σκιρτήματα και λιγότερο ασύμβατες απ' όσο φαίνεται τις υπόγειες διαδρομές.

Καταρχήν, συμβαίνουν μέσα σε συνθήκες εντεινόμενης κρίσης της παγκόσμιας οικονομίας, που αφήνει βαρύ αποτύπωμα σ' όλες τις κοινωνίες. Προκαλεί νέες ανισότητες, κύματα νέας φτώχειας. Περιθωριοποιεί ιδιαίτερα τους νέους. Αναγκάζει τις εξουσίες και τις κυβερνητικές ελίτ, αμφισβητούμενες και βαλλόμενες, να καταφεύγουν στον ολοένα και μεγαλύτερο αυταρχισμό και την κρατική καταστολή. Παντού (ρητά ή σιωπηρά, συνειδητά ή ασυνείδητα) τίθεται θέμα δημοκρατικού ελλείμματος. Και κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει τη μεσοπρόθεσμη πολιτική έκβαση των κοινωνικών αμφισβητήσεων.

Παντού πρωταγωνιστές είναι οι νέοι. Στην Αγγλία οι περιθωριοποιημένοι νέοι - άστεγοι, χωρίς πρόσβαση στη μόρφωση και τη δουλειά, χωρίς μέλλον και πατρίδα. Επιλέγουν τη βία ως τη μοναδική γλώσσα που γνωρίζουν. Στο Ισραήλ οι νέοι της μεσαίας τάξης δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα και συνειδητοποιούν ότι εκτός από το "εθνικό" υπάρχει και το "κοινωνικό" πρόβλημα.

Οι εξελίξεις στην Ε.Ε. προδιαγράφουν ζοφερό το άμεσο μέλλον. Οι κυρίαρχες πολιτικές και οικονομικές ελίτ επιμένουν να βάλουν στον γύψο τις κοινωνίες, ώστε να πληρώσουν οι αδύναμοι μονόπλευρα για την κρίση. Μειώνουν τους φόρους για τους πλουσίους ή δεν περικόπτουν τις φοροαπαλλαγές για τους λίγους, ενώ κόβουν τις κοινωνικές παροχές για τους πολλούς. Στη Βρετανία, με έλλειμμα 10,4% επί του ΑΕΠ, όσο και στην Ελλάδα, ο μέσος συνταξιούχος έχει ετήσιο εισόδημα 6.700 ευρώ. Κι έρχονται νέες περικοπές. Στην Ιταλία ο Μπερλουσκόνι δεσμεύτηκε να προχωρήσει σε μέτρα μηδενισμού του ελλείμματος που θα στραπατσάρουν την κοινωνία. Και στην αλυσίδα προστίθενται κι άλλοι κρίκοι. Τι θα γίνει στις ΗΠΑ;

Θα ήταν παρακινδυνευμένο να μιλήσει κανείς για επαναστατική κατάσταση. Σίγουρα, όμως, βρισκόμαστε μπροστά σε φαινόμενα εξεγέρσεων, που ενοποιούνται ολοένα και περισσότερο με το αίτημα για "πραγματική δημοκρατία παντού".

"Αλλά η επανάσταση είναι συστηματική. Ακόμα, ταξιδεύει μέσα στο Καθαρτήριο. Κάνει τη δουλειά της μεθοδικά... κι όταν έχει ολοκληρώσει το δεύτερο μέρος της προκαταρκτικής της εργασίας, η Ευρώπη θα αναπηδήσει απ' το κάθισμά της και θα φωνάξει: 'Έσκαψες καλά, γέρο-τυφλοπόντικα!'" Από τον Μαρξ έχουν περάσει περίπου 150 πυκνά χρόνια. Αλλά η αλληγορία παραμένει ζωντανή. Για τον τυφλοπόντικα, αυτό το περιφρονημένο ζώο, το παν είναι ο δρόμος και η ενστικτώδης ικανότητά του να υπονομεύει το έδαφος που οι από πάνω πιστεύουν ότι είναι σταθερό. Το έδαφος στην Ευρώπη κι όχι απομονωμένα μέσα στις εθνοκεντρικές φαντασιώσεις. Γιατί η κρίση είναι παγκόσμια, προκαλεί παγκόσμιες κινητοποιήσεις και η αντιμετώπισή της χρειάζεται παγκόσμια και πάντως πανευρωπαϊκή οπτική. Πιστεύει κανείς, άραγε, ότι ο Βρετανός εργάτης ή άνεργος, εκτός ευρώ ζει καλύτερα ή θα ζήσει καλύτερα με τη "δική του" λίρα;